Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +12.5 °C
Ват ҫынтан кулма хушман.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Авалхи тӗрӗк чӗлхинчи «u» сасӑ (МРФ ЧЧИ)

Авалхи тӗрӗк чӗлхинчи о сасӑ ҫинчен каланӑ Орхонпа Енисей ҫырӑвӗнчи ^
палла и сасса та
терет терӗмӗр. Ак пӗр-ик тӗслӗх; ^| V ^ Ч°1
хул,
аиг{;~чӑв. ҫурт т. ыт. те. Ку ҫщ —
ав. тӗр. Ьигау, Ьигауи «теленок»~чӑв. тгйру—ягут. бозау; »~ ди1 « иоточник, ручей»~чӑв. ҫӑл;
ди1- «выкуп-ать, вызволять» ~чӑв. ҫӑл ~тут. йол; ]и1с1и2 «звезда» ^чӑв. ҫӑлтӑр^тут. йолдыз; ^итуа^ «круглый, шарообразный» ~чӑв. ҫӑмха ~ *ут. йомеак «клубок»;
зитиӑ «дело, поручение» ~чӑв. ҫӑмӑл—тут. йомыш; ]и1- «глотать» ^чӑв. ҫӑт~тут. йот; ди!ас «мера длины в размерах рук»~чӑв. хӑлаҫ~
\тут. колач;
»— ди!ад, ^иГуа^ «ухо»~чӑв. хӑлха~ тут. колак; »— 4иг «соль»~чӑв. тӑвар ~тут. тоз т. ыт. те.
о ; „ч ; 8. 3. Ав. тӗр. ц^чӑв. ӗ (=э)
юнашар таракан хупа сасасем пӳрте хыта (велярла)Д
о - д „ _ Чӑваш сӑмахӗсенчй ӗ йырӑнӗнче тутар чӗлхинче пур
о. I. Ав. тер. ц~о, у ( — и) |сӑмахсенче те о тӑрать. Тӗслӗхсем:
0 тата I/ сасӑсене кура, эпир хальхи чӑваш чӗлхине |ав* теР* ЬиШ, ЬиШ «облако, туча»~чӑв. пӗлӗт~тут. болыт;
диалекта уйӑратпӑр. Чӑваш чӗлхинчи о тага у сасӑсем* — * — дщаӑ «зной, жара, солнечный припек»~чӑв. хӗ-
тапа калакан а° сасӑран пулса кайни ҫинчен 1. 2. пай| вел~тут. кояш;
каланӑччӗ: а°>о>у. Анчах та авалхи тӗрӗк сӑмахӗсет) — » — *иӑ: *иӑ Ьо1 «встречаться» ~чӑв. тӗл: тӗл пул, анчах
тӗслӗхрен Кашкӑр Махмучӗн словарӗнче (XI ӗмӗр) татая ТУГ- Г0Ш «место» т. ыт. те.
ти уйгурла ҫырнӑ документоенче (XII—XIV ӗмӗрее| 8. 4. Ав. тӗр. ц~чӑв. ы, вирьял диалекчӗсенче у, тутар о сасӑпа */ сасӑ ылмашӑнни курӑнать: 1щ^1оз «пир^
жество», 1шп~£от «холод», игат^огат «улица» т. ыз| Ҫак ылмашӑва хальхи чӑваш чӗлхинчи сӑмахсем те йӑх кӑтартаҫҫӗ; и сасӑллӑ авалхи тӗрӗк сӑмахӗсем т чӗлхинче о, у, сайра хутран, ы(=э) сасасене тӳрре 1 леҫҫӗ:
ав. тӗр. иИ- «выть» ~чӑв. ула, ола (уле форма та пур); | —»— ш «мыть»~чӑв. ҫу, ҫӑв~тут. ю; —»— ]иг£ «дом, владение, меото жительства, отранал
чӑв. ҫурт, ҫорт~тут. йорт; —»— ,щг1а «петь»~чӑв. йорла, юрла~тут. щырла; —»— ^ит «волиа, волнение» ~чӑв. хум, хом; —»— цигЬ «червь»~чӑв. хурт, хорт ~тут. корт; —»— *ийф «ржавегь»~ чӑв. тутӑх, тотӑх ~тут. гг/гы
т. ыт. те.
3. , л, * фЛ I У .
теслехееенче час-часах о, г/ сасӑсем тӑраҫҫӗ: ав. тӗр. и-с «горсть»~чӑв. ывӑҫ (уҫ форма та пур); —»— зиЪ, зиу, зиу «вода»~чӑв. шыв (шу форма та пур)~
тут. су;
— »—- 1и1- «держать» ~чӑв. тыг~тут. тот;
—»— из^и «сон»~чӑв. ыйхӑ, ыйӑх (ӑйӑх, ӑйхӑ формӑсем
те пур)~тут.оц- «дремать; млеть», йокы (метате-
за) «сон».
8. 5. Ав. тӗр. ц~чӑв. у (=й)
ав. тер. ди^а «тонкий» —чӑв. ҫухе~тут. юка; 1танлаштарар: выр. 1ш/г-цгь>чӑв. шут, шут ту.
8. 6. Ав. тӗр. ц~чӑв. е(е = г)
ав. тӗр. зитӑая «мягкий. йомшак.
негвердый » « чӑв. ҫемҫе ~ тут.
Ку ушкана керекен самахсен йыше пите лысак. Ту?ь\ ^ 0 .
- / - - , « ^ _ V V о лА т1„ Орхо-нпа Енисеи сьшавӗнче
теслехесенче чавашла а выраненче пур ҫерте те о саса Ш х
тенет


 
Статья каҫми :: Пичет версиӗ

Admin тӳрлетнӗ, информацие 2010-03-17 21:12:25 вӑхӑтра улӑштарнӑ. 3445 хут пӑхнӑ.
Orphus

Баннерсем

Шутлавҫӑсем